මේ වගේ තර්ජන, හිරිහැර (threats and harassment) සහ බීමත්ව හැසිරීම් (drunk and disorderly behaviour) ගැන ලංකාවේ අයට එතරම් දැනුමක් නෑ. මේක New Zealand වලට අදාළ නීති ගැන ලිපියක්. ඒත් ඕනෑම රටකදී සිදුවිය හැකි මේ වගේ තත්වයන් වලදී ක්‍රියා කළ යුතු ආකාරය (how to act) ගැන මේ ලිපියෙන් හොඳ අදහසක් ගන්න පුළුවන්.

1. තර්ජන සහ හිරිහැර (Threats and Harassment)

  • Crimes Act 1961 එකට අනුව, කෙනෙකුට මරණ තර්ජන කිරීම හෝ බරපතල හානියක් (serious harm) සිදු කරන බවට තර්ජනය කිරීම නීති විරෝධීයි. ඔවුන් ඒ දේ නොකළත්, එවැනි තර්ජනයක් කිරීමම criminal offence එකක්.
  • Harmful Digital Communications Act 2015 එකට අනුව, online, text හෝ social media හරහා කරන තර්ජනත් මේ නීතියට අදාළයි.
  • නිරන්තරයෙන් කරදර කරන හැසිරීම් (verbal abuse, intimidation, harassment) Harassment Act 1997 එක යටතේ නඩු පැවරිය හැකියි (can be prosecuted).

2. බීමත්ව හැසිරීම් (Drunk and Disorderly Behaviour)

  • බීමත්ව සිටීමම නීති විරෝධී නැතත්, බීමතින් සිටින විට ප්‍රශ්න ඇති කිරීම අපරාධයක්.
  • Summary Offences Act 1981 එකට අනුව, public ස්ථානයකදී අවිධිමත් (disorderly), offensive හෝ තර්ජනාත්මක විදියට හැසිරීම අපරාධයක්.
  • බීමත්ව සිටින කෙනෙක් අනිත් අයගේ ආරක්ෂාවට තර්ජනයක් නම්, පොලිසියට ඔහුව අත්අඩංගුවට ගන්න පුළුවන්.

3. ඔබේ ආරක්ෂක විකල්ප (Your Safety Options)

  • ඔබට ක්ෂණිකව අනතුරක් දැනෙනවා නම් (immediate danger), 111 අමතා වහාම පොලිසියට දැනුම් දෙන්න.
  • තර්ජන දිගින් දිගටම සිදුවෙනවා නම්, ඔබට මේ දේවල් කරන්න පුළුවන්:
    • Police Safety Order (PSO) එකක් සඳහා ඉල්ලුම් කරන්න. ඒකෙන් තර්ජනය කරන පුද්ගලයාට දින 10ක් දක්වා ඔබ ළඟට එන්න බැරි වෙනවා.
    • එය ගෘහස්ථ ප්‍රචණ්ඩත්වය (domestic/family violence) නම්, Family Court එකෙන් Protection Order එකක් ලබාගන්න.
    • ඔබට ලැබුණු සාක්ෂි (evidence) වන messages, videos, voice recordings සහ සාක්ෂිකරුවන්ගේ ප්‍රකාශ (witness statements) ආරක්ෂිතව තබාගන්න. පොලිස් පරීක්ෂණයක් සඳහා ඒවා අවශ්‍ය වෙයි.

4. ඊළඟට ඔබ කළ යුත්තේ කුමක්ද? (What You Should Do Next)

ඒක රැකියා ස්ථානයක (workplace) සිදුවීමක් නම්, Health and Safety at Work Act 2015 එක යටතේ ඒකත් report කරන්න. හානි සහ තර්ජන වලින් සේවකයන්ව ආරක්ෂා කිරීම සේවා යෝජකයන්ගේ යුතුකමක්

සිදුවීම පොලිසියට report කරන්න. විශේෂයෙන්ම ඔබ ළඟ recordings හෝ screenshots තිබෙනවා නම්.

සෑම දෙයක්ම document කරන්න – වෙලාව, දිනය, කියපු දේ/කරපු දේ.

සම්බන්ධ වෙන්න එපා (Don’t engage) – ඒ toxic පුද්ගලයාට ප්‍රතිචාර දැක්වීමෙන් වළකින්න. එය තත්වය තවත් දරුණු කරන්න පුළුවන්.

⚖️ නඩු සහ දඩුවම් (Possible Charges & Penalties)

  1. මරණ තර්ජන හෝ බරපතල හානි කිරීම (Threats to Kill or Do Serious Harm)
    • Crimes Act 1961, Section 306
    • Offence: මරණ තර්ජනයක් හෝ දරුණු ශාරීරික හානියක් (grievous bodily harm) කිරීමට තර්ජනය කිරීම.
    • Penalty: අවුරුදු 7ක් දක්වා සිරදඬුවම් (imprisonment).
  2. පහරදීම් (Assault) – වාචික සහ ශාරීරික තර්ජන (Verbal + Physical Threats / Attempts)
    • Crimes Act 1961, Sections 194–196
    • Offence: පහරදීමකට ශාරීරික හානියක් (physical injury) අවශ්‍ය නැහැ. තර්ජනය කිරීම හෝ බලය යෙදීමට උත්සාහ කිරීම (attempting to use force) පවා පහරදීමක් ලෙස සැලකිය හැකියි.
    • Penalty:
      • සාමාන්‍ය පහරදීම් (Common assault): අවුරුදු 1ක් දක්වා සිරදඬුවම්.
      • පිරිමි, කාන්තාවන්ට පහරදීම (Male assaults female): අවුරුදු 2ක් දක්වා සිරදඬුවම්.
  3. හිරිහැර / බිය ගැන්වීම (Harassment / Intimidation)
    • Harassment Act 1997 & Summary Offences Act 1981
    • Offence: දිගින් දිගටම කරන තර්ජනාත්මක, අපචාරී හෝ බිය ගන්වන හැසිරීම්.
    • Penalty:
      • අවුරුදු 2ක් දක්වා සිරදඬුවම්, හෝ
      • $2,000ක් දක්වා දඩයක් (fine).
  4. බීමත්ව සිටියදී අවිධිමත් හෝ offensive හැසිරීම්
    • Summary Offences Act 1981, Section 4
    • Offence: බීමතින් public ස්ථානයකදී අවිධිමත් හෝ offensive විදියට හැසිරීම.
    • Penalty: $1,000ක් දක්වා දඩයක්.
    • Section 3 – Drunk & Incapable in Public
    • Offence: public ස්ථානයකදී තමන්ව බලාගන්න බැරි තරමට බීමත්ව සිටීම.
    • Penalty: $200ක් දක්වා දඩයක්.
  5. හානිකර Digital Communications (තර්ජන Online/Text හරහා නම්)
    • Harmful Digital Communications Act 2015
    • Offence: Online/social media හරහා තර්ජනාත්මක, offensive හෝ හිරිහැර කරන පණිවිඩ යැවීම.
    • Penalty:
      • තනි පුද්ගලයන් (Individuals): අවුරුදු 2ක් දක්වා සිරදඬුවම් හෝ $50,000ක් දක්වා දඩයක්.
      • සමාගම් (Companies): $200,000ක් දක්වා දඩයක්.

🚨 ප්‍රායෝගිකව සිදුවන්නේ කුමක්ද? (What Happens in Practice)

  • බීමතින් අවිධිමත් විදියට හැසිරෙනවා නම්, පොලිසියට එම ස්ථානයේම ඔවුන්ව අත්අඩංගුවට ගන්න පුළුවන්.
  • ඔබ සාක්ෂි (evidence) ලබා දුන්නොත් (messages, recordings, witnesses), නඩු පැවරිය හැකියි (charges may be laid).
  • දඬුවම් තීරණය වෙන්නේ සිදුවීමේ බරපතලකම (severity), අතීත හැසිරීම් සහ එය ගෘහස්ථ ප්‍රචණ්ඩත්වයක්ද, රැකියා ස්ථානයකද, හෝ public ස්ථානයකද යන්න අනුවයි.