නවසීලන්තයේ (New Zealand) නැවතත් සරම්ප (Measles) රෝගය පැතිරීමේ අවදානමක් පවතිනවා. මේ වන විට රෝගීන් කිහිප දෙනෙකු වාර්තා වී ඇති අතර, එය රට තුළ community spread වීමේ ඉඩකඩක් ඇති බවට Health Authorities අනතුරු අඟවනවා.

🚨 සරම්ප යනු කුමක්ද? (What is Measles?)

සරම්ප යනු highly contagious (ඉතා බෝවන සුළු) viral illness (වෛරස් රෝගයක්) වන අතර එය කැස්ස (coughing), කිවිසුම් යාම (sneezing) සහ කතා කිරීම මගින් වාතය හරහා පහසුවෙන් බෝ වෙනවා. ප්‍රතිශක්තිකරණය (Immunity) නොමැති පුද්ගලයන්ගෙන් 90% ක් පමණ ආසාදිතයෙකුට නිරාවරණය වුවහොත් රෝගයට ගොදුරු විය හැකියි.

🤒 රෝග ලක්ෂණ (Symptoms)

රෝග ලක්ෂණ සාමාන්‍යයෙන් exposure වී දින 7ත් 18ත් අතර කාලයකින් පසුව පෙන්වන්නට පටන් ගන්නවා.

  • High Fever (ඉහළ උණ)
  • Cough (කැස්ස)
  • Runny Nose (සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව)
  • Sore, Red Eyes (ඇස් රතුවීම සහ වේදනාව)
  • මුහුණෙන් පටන් ගෙන ශරීරය පුරා පැතිරෙන blotchy rash (තද රතු ලප සහිත ලප කැළැල්). මෙය සතියක් පමණ තිබිය හැකියි.

👥 වැඩි අවදානමක් ඇත්තේ කාටද? (Who is most affected/at risk?)

ප්‍රතිශක්තිය (Immunity) නොමැති ඕනෑම අයෙකුට අවදානමක් ඇතත්, නවසීලන්තයේදී:

  • Unvaccinated People: MMR Vaccine (සරම්ප, කම්මුල්ගාය සහ රුබෙල්ලා එන්නත) මාත්‍රා දෙකම ලබා නොගත් අය.
  • Young Children: විශේෂයෙන්ම මාස 12 ට අඩු ළදරුවන් (එන්නත් කිරීමට තරම් කුඩා).
  • Māori සහ Pacific Peoples: ඓතිහාසික වශයෙන් සහ වර්තමානයේදී අඩු එන්නත්කරණ Rates සහ අනෙකුත් Health Inequities නිසා මෙම ප්‍රජාවන් තුළ Severe illness (දැඩි රෝගී තත්ත්වයන්) ඇතිවීමේ අවදානම වැඩියි.
  • Pregnant People: සරම්ප වැළඳුණහොත් miscarriage හෝ premature birth වැනි අවදානම් ඇත.
  • Immunocompromised Individuals: (දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් ඇති අය).

ප්‍රමාණවත් Herd Immunity (සාමූහික ප්‍රතිශක්තිය) සඳහා 95% ක එන්නත්කරණ Coverage අවශ්‍ය වන නමුත්, නවසීලන්තයේ වර්තමාන Rate ඊට වඩා බෙහෙවින් අඩුයි.

🔬 හේතු (Causes)

ප්‍රධානතම හේතුව වන්නේ:

  • Low Vaccination Rates: විශේෂයෙන්ම ඇතැම් Age groups (වයස් කාණ්ඩ) සහ Ethnic groups (වාර්ගික කණ්ඩායම්) අතර MMR එන්නතෙහි අඩු ආවරණය.
  • Imported Cases: වෙනත් රටවලින් පැමිණෙන ආසාදිත පුද්ගලයන් මගින් Measles වෛරසය රට තුළට පැමිණීම.

🏥 ප්‍රතිකාර (Treatments)

සරම්ප සඳහා විශේෂිත Antiviral ප්‍රතිකාරයක් නොමැත. ප්‍රතිකාර මගින් Symptoms කළමනාකරණය කිරීම සහ සංකූලතා (Complications) වැළැක්වීම සිදු කරයි:

  • Isolation: ආසාදිත පුද්ගලයන් රෝගය තවත් අයට බෝ වීම වැළැක්වීම සඳහා නිවසේ රැඳී සිටිය යුතුය.
  • Rest and Hydration: ප්‍රමාණවත් විවේකය සහ ජලය පානය කිරීම.
  • Pain Relief: උණ සහ වේදනාව සඳහා Paracetamol වැනි ඖෂධ.
  • Vitamin A Supplements: විටමින් A ඌනතාවය ඇති අයට සහ කුඩා දරුවන්ට Complications අවදානම අවම කිරීමට උපකාරී වේ.
  • Post-exposure Vaccination/Immunoglobulin: ආසාදිතයෙකුට නිරාවරණය වී ඇත්නම්, පැතිරීම වැළැක්වීම හෝ රෝගයේ බරපතලකම අඩු කිරීම සඳහා නිශ්චිත කාලයක් තුළ MMR vaccine හෝ Immunoglobulin ලබා දිය හැකියි.

🛡️ ආරක්ෂාව සඳහා කළ යුත්තේ කුමක්ද? (What to do for Protection?)

සරම්ප වලින් ආරක්ෂා වීමට ඇති හොඳම ක්‍රමය නම් MMR Vaccine (Measles, Mumps, and Rubella) මාත්‍රා දෙකම ලබා ගැනීමයි.

  • ඔබ 1969 න් පසු උපත ලැබූ අයෙකු නම් සහ ඔබ මාත්‍රා දෙකක් ලබාගෙන ඇත්දැයි විශ්වාස නැතිනම්, ඔබේ GP (පවුලේ වෛද්‍යවරයා) හෝ Health Provider අමතා එන්නත ලබා ගන්න. එය නවසීලන්තයේ සුදුසුකම් ලබන පුද්ගලයන්ට Free (නොමිලේ) ලබා දේ.
  • ඔබට හෝ ඔබේ දරුවාට සරම්ප රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම්, GP හෝ Healthline (0800 611 116) ඇමතීමට පෙර කිසි විටෙකත් වෛද්‍ය මධ්‍යස්ථානයකට හෝ රෝහලකට direct (සෘජුවම) නොයන්න.
  • Public Health උපදෙස් සහ Locations of Interest (අවදානම් ස්ථාන) පිළිබඳව අවධානයෙන් සිටින්න.

ඔබේ ප්‍රතිශක්තිකරණ තත්ත්වය (Immunisation Status) පරීක්ෂා කර බලා හැකි ඉක්මනින් Vaccine ලබා ගැනීමෙන් ඔබටත්, ඔබේ ප්‍රජාවටත් Measles වසංගතයෙන් ආරක්ෂා විය හැකියි!