New Zealand රජය විසින් immigration නීති කඩ කිරීම් සම්බන්ධයෙන් දැඩි ක්‍රියාමාර්ගයක් ගැනීමේ අරමුණින් නව පිටුවහල් කිරීමේ නීති පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කිරීමට සූදානම් බව නිවේදනය කර ඇත. මෙම පියවර ගනු ලබන්නේ Immigration New Zealand (INZ) විසින් රට තුළ වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින සංඛ්‍යාව 20,000 ඉක්මවා ඇති බව හෙළි කිරීමත් සමඟය.

දැඩි පිටුවහල් කිරීමේ බලතල (Stronger Deportation Powers)

Immigration අමාත්‍ය Erica Stanford පැවසුවේ මෙම වෙනස්කම් මගින් පවතින ක්‍රමයේ ඇති “loopholes” (නීතිවල ඇති දුර්වලතා) වසා දමා, New Zealand හි compliance framework එක ශක්තිමත් කරන බවයි.

වත්මන් නීතිය යටතේ, New Zealand හි වසර 10 කට වඩා ජීවත් වූ residence වීසා හිමි සංක්‍රමණිකයන් බරපතල අපරාධ සිදු කළද, පිටුවහල් කිරීමට යටත් නොවේ. නමුත්, යෝජිත නීති මගින් එම ආරක්ෂාව ඉවත් කිරීමට නියමිතයි.

“සංක්‍රමණිකයන් ඔවුන්ගේ වීසා කොන්දේසිවලට අනුකූල නොවන්නේ නම්, අනුකූලතාව සහ නීති බලාත්මක කිරීම (compliance and enforcement) ප්‍රමුඛතාවයක් බව මම Immigration NZ ට පැහැදිලි කර තිබෙනවා,” Stanford මහත්මිය පැවසුවාය.

නව නීති මගින්:

  • බරපතල අපරාධ කරන residence-class වීසා හිමියන් සඳහා පිටුවහල් කිරීමේ වගකීම වසර 20 දක්වා දීර්ඝ කරයි.
  • ව්‍යාජ හෝ නොමග යවන සුළු තොරතුරු ලබා දීම පිටුවහල් කිරීමට හේතුවක් ලෙස සලකයි.
  • රටට පැමිණීමට පෙර සිදු කළ පැරණි අපරාධ (historic crimes) පවා පිටුවහල් කිරීමට හේතු විය හැක.
  • “visas granted in error” (වැරදීමකින් නිකුත් කළ වීසා) යන අර්ථ දැක්වීම පුළුල් කරයි.
  • සංක්‍රමණිකයකුගේ භෞතික ලිපිනයක් සොයාගත නොහැකි නම්, ඉලෙක්ට්‍රොනික පිටුවහල් කිරීමේ දැන්වීම් (electronic deportation notices) යැවීමට ඉඩ සලසයි.
  • වීසා නීති කඩ කිරීම් ගැන සැක කරන විට, පුද්ගලයාගේ අනන්‍යතාවය (identity) තහවුරු කරන තොරතුරු ඉල්ලීමට immigration officers ලාට බලය ලබා දෙයි.

වැඩි වන පිටුවහල් කිරීමේ සංඛ්‍යා (Rising Deportation Numbers)

INZ දත්ත අනුව, 2024 ජූලි සිට 2025 ජූනි දක්වා කාලය තුළ පුද්ගලයන් 1,259 දෙනෙකු පිටුවහල් කර, ස්වෙච්ඡාවෙන් පිටත්ව ගොස් හෝ තමන් විසින්ම පිටව ගොස් ඇත. මෙය පෙර වසරට වඩා 352 ක වැඩිවීමකි.

2025 ජූලි 1 වන විට, වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින සංඛ්‍යාව 20,980 ක් ලෙස ගණන් බලා ඇත. 2017 දී මෙම සංඛ්‍යාව 14,000 ක් පමණ වූ නමුත්, නිලධාරීන් පවසන්නේ ගණනය කිරීමේ ක්‍රමවේදවල වෙනස්කම් නිසා මෙම සංඛ්‍යා සෘජුව සංසන්දනය කළ නොහැකි බවයි.

වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින්නන් පැමිණෙන්නේ කොහෙන්ද? (Where Overstayers Come From)

ජාතිය අනුව වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින විශාලතම කණ්ඩායම් වන්නේ:

  • Tonga – 2,599
  • China – 2,577
  • United States – 2,213
  • මීට අමතරව Samoa, India, Great Britain, Philippines, Malaysia, Canada, සහ Germany ද ඉහළම 10 දෙනා අතර සිටී.

මෙම කණ්ඩායම් එක්ව මුළු වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින ජනගහනයෙන් 70% ක් පමණ නියෝජනය කරයි.

බොහෝ දෙනා visitor visas මත රැඳී සිට ඇති අතර, work visas (2,219) සහ student visas (1,031) මත රැඳී සිටින සංඛ්‍යාව අඩුය.

සූරාකෑමට එරෙහිව (Tackling Exploitation)

රජය විසින් සංක්‍රමණිකයන් සූරාකෑම (migrant exploitation) සම්බන්ධයෙන් දඬුවම් වැඩි කර ඇත. උපරිම සිර දඬුවම වසර හතේ සිට වසර දහය දක්වා ඉහළ නංවා ඇති අතර, එය අපරාධයේ බරපතලකම පිළිබිඹු කරයි.

“සංක්‍රමණිකයන් සූරාකෑම පිළිගත නොහැකි අතර එය ඉවසා සිටිය නොහැක. මෙම වෙනස්කම් සිදුවන විට එය මැඩපැවැත්වීමට අපගේ හැකියාව ශක්තිමත් කරයි,” Stanford මහත්මිය පැවසුවාය.

INZ හි ස්ථාවරය (INZ’s Position)

Immigration Compliance and Investigations හි සාමාන්‍යාධිකාරී Steve Watson අවධාරණය කළේ, New Zealand සෑම වසරකම පිළිගන්නා මිලියන ගණනක් තාවකාලික සංක්‍රමණිකයන්ගෙන් වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින්නන් කුඩා කොටසක් බවයි.

“බහුතරයක් වීසා කොන්දේසිවලට අනුකූලව කාලය අවසන් වූ විට පිටව ගියද, සමහරු නීති විරෝධීව රැඳී සිටිති. අපගේ ප්‍රමුඛතාවය වන්නේ New Zealand ට විශාලතම අවදානම ඇති කරන අය ඉවත් කිරීමයි,” ඔහු පැවසීය.

INZ විසින් විනිවිදභාවය සහ මහජන විශ්වාසය වැඩි කිරීම සඳහා වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින සංඛ්‍යාව පිළිබඳ වාර්ෂික යාවත්කාලීන කිරීම් ලබා දීමට ද පොරොන්දු වී ඇත.

✅ ප්‍රධාන කරුණ (Key Takeaway): New Zealand සංක්‍රමණික නීති බලාත්මක කිරීම දැඩි කිරීමට, පවතින අඩුපාඩු වසා දැමීමට, සහ වීසා කාලය ඉක්මවා රැඳී සිටින්නන්ට හෝ බරපතල අපරාධ කරන අයට ඉක්මන් ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමට සූදානම් වේ.